We werken de hele dag met onze handen. We verdienen er ons geld mee, bouwen de mooiste dingen of bespelen een moeilijk instrument. Alles gaat goed totdat je last krijgt van dit ingenieuze werktuig…
Lees hieronder wat er zoal aan de “hand” kan zijn en wat er allemaal aan gedaan kan worden!
Carpaal tunnel syndroom (CTS)
CTS wordt veroorzaakt door druk van de nervus medianus(middelste handzenuw) welke vanaf de onderarm de hand inloopt . De carpale tunnel is een smalle doorgang omgeven door botstructuren en ligamenten aan de binnenzijde van je hand. Wanneer er druk of compressie plaatsvindt op de middelste handzenuw ontstaan verschillende symptomen zoals tintelingen, een doof gevoel en/of krachtsverlies in de hand.
Er zijn verschillende oorzaken waardoor CTS klachten kunnen ontstaan. Het kan bijvoorbeeld te maken hebben met de anatomie van je pols, gezondheidsproblemen zoals andere aandoeningen, of het maken van repeterende hand- of vingerbewegingen zoals veelvuldig werken met toetsenbord en/of muis.
Symptomen zijn zoals gezegd tintelingen of een doof gevoel van je duim, wijs- ring-, en/of middelvinger. Maar niet in de pink. Sommige mensen omschrijven het gevoel als een ‘stroom’ sensatie.
Klachten ontstaan vaak ‘s nachts of met opstaan, tijdens het vasthouden van je stuur of bijvoorbeeld met het vasthouden van je telefoon. Tintelingen kunnen ook doortrekken in de pols of onderarm.
Verder kan zwakheid van de hand -en dan met name- de duimspieren optreden waardoor er wel eens wat uit je handen kan vallen.
Om van het probleem af te komen heb je vaak de neiging de tinteling of doof gevoel “eruit te schudden”.
Risicofactoren welke CTS kunnen veroorzaken
- Anatomische veranderingen. Je kan hierbij denken aan een eerder opgelopen breuk of vergroeiing van de pols als gevolg van Reumatoïde Artritis.
- Geslacht. CTS komt vaker voor bij vrouwen als bij mannen.
- Beschadiging van de nervus medianus. Dit komt o.a. voor bij mensen met diabetes.
- Ontstekingen. Er lopen verschillende structuren voor de carpale tunnel. O.a. de pezen van de hand en vingers. Als zo’n pees ontstoken raakt zet deze uit. Hierdoor ontstaat er een “ruimte innemend proces” waarbij de zenuw onder druk kan komen te staan. Denk hierbij bijvoorbeeld weer aan Reumatoïde Artritis.
- Medicatie.
- Obesitas.
- Aandoeningen welke vochtophoping in de pols kunnen veroorzaken zoals schildklier problemen, nieraandoeningen, lymfoedeem, of de menopauze.
Tips ter preventie of ondersteuning van je klachten
- Zet minder kracht met je vingers (bijvoorveeld tijdens het bespelen van een muziekinstrument, gebruik van je toetsenbord) of je minder strak vasthouden van je pen of potlood.
- Las regelmatig een rustpauze in zodat je vingers op tijd kunnen ontspannen.
- Het gebruik van een ergonomische muis. Hierdoor blijft je pols in een neutrale positie.
- In geval van Reumatoïde Artritis kan een polsbrace voor significante reductie zorgen.
- In sommige gevallen wordt medical taping ingezet.
- (Nacht)brace of spalk. Hierbij wordt de pols zoveel mogelijk in de neutrale stand “gefixeerd’. Dit moet dan binnen 4 weken reductie(afname) van klachten geven.
Medische behandeling
- Infiltratie middels een corticosteroïd(ontstekingsremmer).
- “Klieven” van de peesplaat welke over de carpale tunnel loopt. Hierdoor ontstaat er meer ruimte in de tunnel waardoor de druk op de mediane zenuw afneemt.
TFCC: polsletsel aan de pinkzijde
TFCC staat voor Triangulair Fibro Cartilage Complex. Dit is een hele mond vol voor een kraakbeen structuur aan de pinkzijde van de pols.
Deze structuur (vergelijkbaar met de functie van een meniscus in de knie) zorgt voor stabilisatie en denmping van de verschillende polsbewegingen. Denk hierbij aan rotatie en uitvoeren van druk op de pols.
Als deze structuur scheurt, beschadigd of versleten is kan dit zorgen voor polsklachten.
TFCC klachten of symptomen
Enkele van de meest voorkomende klachten zijn:
- Pijn aan de pinkzijde van de pols. Met name als je je hand richting de pinkzijde beweegt(ulnair deviatie).
- Pijn bij het buigen (vaak in combinatie met druk zoals jezelf omhoog drukken uit een stoel) van de pols.
- Zwelling van de pols.
- Klikken of een instabiel gevoel in de pols.
- Krachtsverlies in de hand, denk hierbij aan verlies van grijpkracht.
Mogelijke oorzaken
TFCC letsel wordt meestal veroorzaakt door trauma. Je moet hierbij denken aan;
- vallen op de pols of hand.
- een auto ongeluk (klap van het stuur tegen de gebogen pols)
- sportblessures zoals bijvoorbeeld met golf waarbij je snoeihard in het gras slaat in plaats van tegen de bal.
- Steeds terugkerende belasting van de pols tijdens uitvoer professie. Denk hierbij aan werken met gereedschap wat veel trillingen veroorzaakt zoals een trilplaat of sloophamer.
- Ontstekingsprosessen bijvoorbeeld als gevolg van Reumatoïde Artritis.
Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen 2 typen TFCC;
- Type 1: De trauma variant.
- Type 2: De degeneratieve variant waarbij geleidelijk slijtage van de kraakbeen structuur optreedt.
behandel mogelijkheden
In eerste instantie zal er conservatieve behandeling plaatsvinden. Hierbij wordt meestal gebruik gemaakt van een spalk of gipsfixatie waardoor de pols voldoende rust krijgt zodat de kraakbeenstructuur rust en ruimte krijgt om te herstellen. Dit al dan niet in combinatie met pijnstillers/onstekingsremmers.
Mocht conservatieve behandeling niet voldoende effect hebben dan is operatief ingrijpen de meest voor de hand liggende optie.
Na de operatie mag de pols de eerste 6 weken niet belast worden. Men krijgt vaak een externe fixatie om de pols zodat onderarm, pols en hand ten opzichte van elkaar gestabiliseerd blijven.
Daarna wordt vaak fysiotherapie ingezet om flexibiliteit en kracht van de pols te herstellen.
De Quervain: polsklachten aan duimzijde
Bij de aandoening van “de Quarvain” ontstaat er een ontsteking van de peesschede van 2 pezen van de duim.
Hierdoor ontstaat pijn bij activiteiten waarbij de duim betrokken is. De pijn zit aan de duimzijde van de pols en trekt door in het onderste gedeelte van je onderarm.
Het betreft de “extensor pollicis brevis” en de “abductor pollicis longus”. 2 Moeilijke latijnse namen van pezen welke hun oorsprong vinden in de onderarm.
Bij de pols lopen deze 2 pezen door een gezamenlijke peesschede waarna de pezen aanhechten op de duim.
symptomen
Door de pijn kan het moeilijk zijn je duim te bewegen. Vooral met knijpen of als je dingen wilt vastpakken. De pijn wordt vaak erger wanneer je je pols of duim beweegt.
De aandoening kan geleidelijk ontstaan of plotseling optreden.
- Pijn zit aan de achterzijde van de duim ter hoogte van de pezen.
- Pijn ontstaat zoals gezegd bij grijpen, knijpen, wringen en het buigen en strekken van de duim.
- Zwelling en pijn aan de zijkant van de pols.
- In sommige gevallen een doof gevoel aan de boven/achterzijde van de duim en wijsvinger. Dit heeft te maken met een geirriteerde zenuw die ook in dit gebied loopt.
mogelijke oorzaken
Klachten ontstaan vaak als gevolg van overbelasting maar ook als gevolg van een aandoening. Je moet hierbij denken aan;
- Gamen.
- Tuinieren, racketsporten of veelvuldig breien.
- Huishoudelijk werk waarbij je moet wringen, knijpen of dingen(v.b. pannen) vasthoudt.
- Reumatoïde Artritis.
Verder hebben vrouwen een veel grotere kans deze aandoening te ontwikkelen dan mannen. Heel specifiek ook vrouwen net na de zwangerschap.
behandel mogelijkheden
Doel is dus om de pijn en ontsteking te dempen. Middelen welke hiervoor ingezet kunnen worden zijn;
- Medicatie. Denk hierbij aan NSAID’s of infiltratie met een corticosteroïd.
- Spalk. Hierdoor wordt de duim gestabiliseerd waardoor de pezen en peesschede voldoende rust krijgt om te herstellen.
- Fysiotherapie. Veel voorkomende behandelmethodes zijn shockwave al dan niet in combinatie met medical tapen.
- Chirurgie. Hierbij wordt simpel gezegd de peesschede vrij zodat de pees weer soepel kan bewegen.
- Na operatie is vaak fysiotherapie geïndiceerd voor oefentherapie om de duim en pols weer te versterken.
Ziekte van Dupuytren
Deze aandoening veroorzaakt verhardingen van bindweefsel in de handpalm en vingers. Hierdoor kunnen de aangedane vingers niet meer geheel gestrekt worden.
De bindweefsellaag waar het om gaat is de “palmaire aponeurose”. Dit is een platte peesplaat welke in verbinding staat met de “buigpezen” van de vingers.
De ziekte van Dupuytren of contractuur van Dupuytren wordt dus gekenmerkt door abnormale onderhuidse bindweefselstengen in de hand. Het begint meestal als kleine harde knobbeltjes net onderhuids in de handpalm. Over het algemeen is de niet dominante zijde aangedaan.
De aandoening begint vaak aan de flexorpees van de ringvinger. De weefselstructuur van de streng of knobbel is hetzelfde als dat van littekenweefsel. Na verloop van tijd – dit kan jaren duren – kunnen de aangedane vingers niet meer geheel gestrekt of gebogen worden. De aandoening gaat over het algemeen niet gepaard met pijn.
Het is niet duidelijk waardoor deze aandoening veroorzaakt wordt. Risicofactoren zijn:
- alcoholisme
- diabetes
- eerder handtrauma
- epilepsie (of medicatie tegen epilepsie)
- genetische aanleg (familiair)
- hoog cholesterol
- Hiv
- leverziektes
- roken
- schildklierproblemen
behandel mogelijkheden
Type behandeling hangt af van hoe de aandoening zich manifesteert, achtergrond zoals (werk / privé) situatie van de patiënt en individuele voorkeuren van patiënt of behandelend arts. De aandoening heeft een hoog recidief percentage. Dit bekent dat in veel gevallen de aandoening na verloop van tijd terug kan keren.
Conservatieve behandelmogelijkheden.
- Collagenase injecties: Collagenase is een enzym dat het collageen in de bindweefselstengen verzwakt en afbreekt. Hierdoor kan de streng ‘gebroken’ worden waardoor de vinger weer recht komt te staan
- Bestraling: Deze methode wordt al ruim 100 jaar toegepast. De meerwaarde tov andere behandel opties is echter nooit onderbouwd door wetenschappelijke studies. Deze behandeling wordt voornamelijk in Duitsland toegepast.
- Shockwave therapie: Uit effectstudies blijkt dat Shockwave (ESWT) goede resultaten boekt bij aandoeningen waarbij er sprake is van bindweefsel woekeringen waarbij de vingers nog wel grotendeels kunnen strekken en buigen. Wetenschappelijk onderzoek mbt ESWT tov Dupuytren staan nog in de kinderschoenen.
Operatieve behandelmogelijkheden.
- Percutane naaldmethode: Hierbij wordt -onder lokale verdoving- met een naald de streng doorbroken. Voordeel van deze ingreep is het snelle hestel. Vaak binnen een week weer aan het werk, nadeel is het hoge recidief percentage ( in ruim 60% van de gevallen keert de aandoening binnen 2,5 jaar terug).
- onderzoek van Dupuytren met anti-TNF-alpha: Bij dit onderzoek wordt een medicijn dat normaal gesproken gebruikt wordt voor de behandeling van reuma, gebruikt voor de behandeling van Dupuytren: anti-TNF-alpha. Lees hier meer over de behandeling van Dupuytren met anti-TNF-alpha.
Reuma (Reumatoïde Artritis)
Reumatoïde artritis is een auto-immuun ziekte waarbij het lichaamseigen immuunsysteem zijn of haar eigen gezonde cellen aanvalt. Waarom het immuunsysteem dit precies doet is niet duidelijk maar er zijn wel risicofactoren bekend welke het onstaan van RA vergroten.
RA valt voornamelijk de gewrichten aan en dan met name de gewrichten in polsen handen en knieën. De immuunreactie richt zich dus hoofdzakelijk op gewrichten of omliggend weefsel zoals peesscheden of slijmbeurzen waardoor er een ontstekingsreactie ontstaat. Deze ontstekingsreactie veroorzaakt weefselschade, langdure of chronische pijnklachten, instabiliteitsklachten en in sommige gevallen deformaties of misvormingen.
RA is een chronische aandoening en het verloop is vaak wisselend van karakter. Perioden van ontstekingsreacties worden afgewisseld met perioden van rust. RA kan op alle leeftijden voorkomen, over het algemeen vaker bij vrouwen dan bij mannen.
Kenmerken van RA zijn pijn, warmte, stijfheid in de getroffen gewrichten. Getroffen gewrichten zijn vaak opgezet en kunnen dus minder goed bewogen worden. Dezelfde symptomen kunnen optreden aan beide zijden van het lichaam( zoals bv beide handen of beide knieën). In sommige gevallen kan gewichtsverlies, vermoeidheid of algehele zwakte optreden.
Bekende risicoverhogende omgevingsfactoren van RA zijn roken en zwaarlijvigheid(obesitas).
De reumatoloog is de poortwachter en behandeling vindt plaats op basis van medicatie: (ontstekingsremmende pijnstillers , RA remmers, biologische medicatie, corticosteroïden). Mocht de reumatoloog het noodzakelijk vinden dan wordt de hulp ingeschakeld van de fysiotherapeut. Deze helpt je met het soepel houden van gewrichten en begeleidt je met spierkrachttraining.
Reuma gaat jammer genoeg gepaard met veel pijn. Je wordt hierdoor belemmerd in je dagelijkse activiteiten en een simpel huishoudelijk klusje is vaak al teveel gevraagd. Pijn houdt je van werk echter een praktische oplossing voor reumatische pijnklachten zijn reuma hulpmiddelen. Reuma hulpmiddelen bieden niet alleen steun maar ook rust. Je moet hierbij denken aan bijvoorbeeld een polsbrace.
Triggerfinger
De medische term hiervoor is tendovaginitis stenosans en wordt ook wel spring- of knipmesvinger genoemd.
De flexorpees raakt bekneld waardoor er pijn en stijfheid optreedt als je de vinger buigt of strekt. De vinger kan na verloop van tijd ook helemaal “op slot” zitten. Meestal is de ringvinger of duim aangedaan.
Het probleem wordt veroorzaakt door de peesschede welke om de pees heen zit. De pees beweegt bij buigen en strekken door de peesschede. Als de peesschede geïrriteerd raakt zwelt deze op waardoor er een vernauwing ontstaat. Hierdoor vindt er dus belemmering plaats van hey normale soepele “glijden”van de pees door de peesschede.
De klachten ontstaan vaak geleidelijk aan. In het begin zit er nog gewoon beweging in de vinger maar bewegen voelt stijf en is pijnlijk. Door herhaalde wrijving ontstaat er een vicieuze cirkel van irritatie/ontsteking en zwelling waardoor de pees uiteindelijk helemaal klem komt te zitten. Soms is de “pulley” aan de basis van de vinger gezwollen waardoor er een zacht bultje aan de basis van de betreffende vinger ontstaat.
Mogelijke risicofatoren
- Triggerfinger komt vaker voor bij mensen met bepaalde medische aandoeningen zoals Reumatoïde Artritis of Diabetes.
- Krachtige handactiviteiten. Dus veelvuldig kracht moeten zetten met de vingers.
Behandeling en ondersteuning.
- Vermijd overbelasting, geef de vingers voldoende rust.
- Het dragen van een nachtspalk. Pezen hebben de neiging ‘s nachts te verkorten. Dit wordt voorkomen door spalken.
- Rekoefeningen.
- Medicatie. Denk hierbij aan pijnstillers/ontstekingsremmers (zoals paracetamol of NSAID’s)
- Infiltratie met een corticosteroïd. Dit is ook een ontstekingsremmend middel wat wordt ingespoten in de peesschede aan de basis van de aangedane vinger.
- Mochten bovenstaande interventies niet (afdoende) helpen dan kan operatief ingrijpen overwogen worden.