Wat is polyneuropathie? Symptomen bij ouderen uitgelegd
Polyneuropathie is een aandoening waarbij meerdere zenuwen in het lichaam zijn beschadigd. Dit leidt vaak tot klachten zoals tintelingen, gevoelloosheid, spierzwakte en brandende pijn, meestal in de handen en/of voeten.
Bij ouderen komt polyneuropathie relatief vaak voor, mede door onderliggende aandoeningen zoals diabetes, vitaminetekorten of bijwerkingen van medicatie.
Belangrijk: Polyneuropathie is géén spierziekte, maar een zenuwaandoening.
1. Hoe vaak komt polyneuropathie voor bij ouderen?
Ongeveer 5 tot 8% van de mensen boven de 65 jaar heeft last van een vorm van polyneuropathie. De kans neemt toe met de leeftijd. Ouderen merken het vaak aan koude of gevoelloze voeten, of moeite met evenwicht bewaren.
2. Oorzaken van polyneuropathie bij ouderen
De meest voorkomende oorzaken zijn:
Diabetes type 2 (suikerziekte) – beschadigt zenuwen op lange termijn
Vitamine B12-tekort – komt vaker voor bij ouderen en vegetariërs
Alcoholmisbruik – langdurig gebruik tast zenuwen aan
Medicatiegebruik – bijv. chemotherapie, statines
Chronische nierproblemen
Onbekende oorzaak (idiopathisch) – in ca. 30% van de gevallen
3. Veelvoorkomende symptomen
Polyneuropathie begint vaak in de tenen of vingers en breidt zich langzaam uit. Symptomen kunnen zijn:
Tintelingen of prikkelingen (vooral ’s nachts)
Doof of verdoofd gevoel
Pijn of branderig gevoel in voeten of handen
Zwakte in spieren
Problemen met evenwicht of lopen
Gevoeligheid voor aanraking of juist verminderd gevoel
Let op: Ouderen kunnen deze klachten verwarren met ouderdom of artrose. Raadpleeg altijd een arts voor een juiste diagnose.
4. Verschil tussen polyneuropathie en artrose
| Kenmerk | Polyneuropathie | Artrose |
|---|---|---|
| Aangedaan weefsel | Zenuwen | Gewrichten/kraakbeen |
| Klachten | Tinteling, doof gevoel, pijn | Stijfheid, gewrichtspijn |
| Locatie | Meestal symmetrisch (beide voeten/handen) | Eén gewricht tegelijk |
| Oorzaken | Ziekte/tekort | Slijtage, belasting |
Wil je meer weten over artrose in handen en voeten? Lees dan: Artrose in voeten en handen: symptomen en hulpmiddelen
5. Diagnose & behandeling
De huisarts of neuroloog kan polyneuropathie vaststellen met:
Lichamelijk onderzoek
Bloedonderzoek (bijv. B12, bloedsuiker)
Zenuwgeleidingsonderzoek (EMG)
Er is geen directe genezing, maar de oorzaak behandelen helpt. Soms schrijft een arts pijnstillers of specifieke medicatie voor (zoals pregabaline).
6: Wat kun je zelf doen? Hulpmiddelen & tips
Hoewel polyneuropathie niet te genezen is, kun je met de juiste hulpmiddelen en leefstijlaanpassingen de klachten aanzienlijk verminderen. Zeker bij ouderen kunnen kleine interventies een groot verschil maken in dagelijks comfort, zelfstandigheid en valpreventie.
Hieronder lichten we per hulpmiddel of tip toe waarom het effectief is en hoe je het kunt inzetten in je dagelijks leven.
1. Warmtesloffen of koude therapiesokken & elektrische warmtekussens
Waarom dit werkt:
Bij polyneuropathie is er vaak sprake van verminderde doorbloeding en verhoogde gevoeligheid van zenuwen. Warmte stimuleert de bloedsomloop, ontspant de spieren en dempt pijnsignalen.
Echter: Bij neuropathie kunnen zowel warmte als kou de symptomen beïnvloeden. Veel mensen met neuropathie ervaren pijn, tintelingen of een veranderd gevoel in hun handen en voeten, en dit kan zowel door warmte als kou worden verergerd of juist verlicht. Het is belangrijk om te weten dat de reactie op warmte en kou per persoon kan verschillen, en wat voor de een werkt, kan voor de ander juist averechts zijn.
- Bij ouderen die last hebben van koude voeten of branderige pijn, kunnen elektrische sloffen met temperatuurregeling veel comfort geven.
- Wordt de klacht juist door warmte verergerd dan zijn koude therapiesokken een ideale oplossing.
- Voor handen zijn er verwarmbare handschoenen of NatraCure koude therapie handschoenen.
2. Voetmassage-apparaten en vibratietherapie
Waarom dit werkt:
Masseren stimuleert niet alleen de doorbloeding, maar kan ook zenuwprikkels reguleren. Door trillingen of drukpunten kan het centrale zenuwstelsel ‘afgeleid’ worden van pijnsignalen (gate control theory).
- Voor ouderen met beperkte mobiliteit is een automatisch voetmassage-apparaat een uitkomst.
- Apparaten met infrarood functie geven extra warmte.
Let op: bij ernstige gevoelloosheid eerst overleggen met een arts i.v.m. risico op verbranding of letsel.
3. Orthopedische schoenen of inlegzolen
Waarom dit werkt:
Bij polyneuropathie is het gevoel in de voeten vaak verminderd. Daardoor is de kans op drukplekken, wonden of valpartijen groter. Goede schoenen bieden ondersteuning, verminderen drukpunten en verbeteren balans.
- Kies voor schoenen met een brede leest, verend voetbed en naadloze binnenkant.
- Neuropatische Inlegzolen verlichten belasting bij lopen of staan.
Extra tip: ook binnenshuis stevige sloffen met grip dragen
4. Compressiekousen / sokken met extra padding
Waarom dit werkt:
Sommige vormen van neuropathie gaan gepaard met vochtophoping of slechte circulatie. Compressiekousen helpen hierbij en zorgen voor extra steun.
- Speciale sokken met zachte binnenvoering verminderen wrijving bij gevoelloze voeten.
- Er bestaan ook “zenuwsokken” met ingewerkte koper- of zilverdraad (claimen pijnverlichting, maar bewijs is beperkt).
👉 Gebruik geen strakke sokken bij ernstig gevoelsverlies zonder artsadvies.
7. Wanneer naar de huisarts?
Ga altijd naar je huisarts als je:
Nieuwe tintelingen of doofheid opmerkt
Regelmatig struikelt of je evenwicht verliest
Brandende pijn in je voeten ervaart, vooral ’s nachts
Geen gevoel meer hebt in je voeten of handen
8. Interne links & vervolgartikelen
Oefeningen bij polyneuropathie in de voeten
Top 10 hulpmiddelen voor pijnlijke handen bij ouderen
Polyneuropathie door diabetes: wat kun je doen?
Polyneuropathie is een veelvoorkomende, maar vaak onderschatte klacht bij ouderen. Door tijdige herkenning en het gebruik van passende hulpmiddelen kun je de kwaliteit van leven flink verbeteren.