Rotator Cuff Letsel – Symptomen, Behandeling en Oefeningen voor Herstel
Een rotator cuff letsel is één van de meest voorkomende oorzaken van schouderpijn bij volwassenen.
De rotator cuff is een groep van vier spieren en pezen die de schouder stabiliseren en beweging mogelijk maken.
Letsel aan deze structuren kan leiden tot pijn, krachtsverlies en bewegingsbeperking.
In dit artikel lees je:
Wat een rotator cuff letsel precies inhoudt
De belangrijkste oorzaken
Hoe je het kunt herkennen
Welke behandelingen en oefeningen wetenschappelijk bewezen effectief zijn
Wat is de rotator cuff?
De rotator cuff bestaat uit vier spieren:
Supraspinatus – tilt de arm op
Infraspinatus – roteert de arm naar buiten
Teres minor – ondersteunt rotatie en stabilisatie
Subscapularis – roteert de arm naar binnen
Deze spieren werken samen om de kop van de bovenarm (humerus) stabiel in de schouderkom (glenoid) te houden tijdens beweging.
Wanneer één of meer van deze pezen geïrriteerd, ontstoken of gescheurd raken, spreken we van een rotator cuff letsel.
Oorzaken van rotator cuff letsel
Rotator cuff letsels ontstaan door overbelasting, degeneratie of een traumatisch moment.
Belangrijke oorzaken zijn:
Chronische overbelasting door herhaald bovenhands werk of sport
Slechte houding (afgeronde schouders, zwakke scapulaire spieren)
Leeftijdsgebonden degeneratie van pezen (vooral >40 jaar)
Val of plotselinge ruk aan de arm
Combinatie met Subacromiaal Pijnsyndroom (SAPS)
Uit onderzoek (JOSPT, 2021) blijkt dat rotator cuff tendinopathie voorkomt bij 30% van de bevolking ouder dan 50 jaar.
Symptomen van rotator cuff letsel
Veel patiënten beschrijven:
Pijn aan de buitenzijde van de schouder, uitstralend naar de bovenarm
Nachtelijke pijn, vooral bij liggen op de aangedane zijde
Krachtverlies bij heffen of draaien van de arm
Klik of ‘knak’-geluid bij bewegen
Moeite met bovenhandse activiteiten zoals haren wassen of iets uit een kast pakken
Bij een volledige scheur (ruptuur) is er vaak sprake van plotselinge scherpe pijn en direct krachtsverlies.
Uitgebreide onderbouwing behandelfasen bij Rotator Cuff Letsel
Een goed herstel van een rotator cuff letsel verloopt gefaseerd. Elke fase heeft specifieke doelstellingen, biomechanische principes en evidence-based interventies. Hieronder volgt een uitgebreide, wetenschappelijk onderbouwde beschrijving.
Fase 1: Pijnreductie & Mobiliteit (0–6 weken)
Doel: Pijnvermindering, doorbloeding stimuleren en behoud van passieve mobiliteit.
Wetenschappelijke achtergrond
Bij een acuut letsel of tendinopathie is de pees vaak verdikt en hypergevoelig.
Onderzoek (Littlewood et al., BMJ Open Sport & Exercise Medicine, 2020) toont dat vroege mobilisatie zonder overbelasting leidt tot sneller herstel van peesstructuren en minder stijfheid.
Volledige rust vertraagt juist de collageenherstructurering.
Aanbevolen interventies
Pendeloefeningen: stimuleren gewrichtsvoeding en voorkomen adhesies.
Sleeper stretch: gericht op het posterior kapsel, verbetert endorotatie.
Cryotherapie en warmtewissel: verlicht pijn en bevordert circulatie.
Houdingseducatie: correctie van protractie (afgeronde schouders) vermindert subacromiale compressie.
💡 KNGF adviseert in deze fase: bewegen binnen pijngrens, niet immobiliseren.
Fase 2: Kracht en Coördinatie (6–12 weken)
Doel: Opbouwen van spierkracht, hertrainen van scapulaire controle en neuromusculaire coördinatie.
Wetenschappelijke achtergrond
Een systematische review (Kuhn et al., JOSPT, 2021) bevestigt dat excentrische training de peeskwaliteit en pijnscore (VAS) significant verbetert bij rotator cuff tendinopathie.
Het herstel van de scapulohumerale ritmiek is cruciaal om compressie onder het acromion te verminderen (SAPS-preventie).
Aanbevolen interventies
1. Isometrische oefeningen bij lage belasting
Externe rotatie tegen de muur (3×10 sec)
Vermindert pijn en activeert rotator cuff zonder peesstress
2. Excentrische rotatie met weerstandsband (TheraBand)
3 sets van 15 herhalingen, 4× per week
Effect: verhoogt peesweerstand en stimuleert collageen type I
3. Scapulaire stabilisatie
“Scapula squeeze” en “push-up plus” versterken de serratus anterior en rhomboideus
Verbetert de scapulaire kanteling en vermindert impingement
4. Proprioceptieve training
- Gebruik van een gymbal of instabiele ondergrond (closed chain)
- Bevordert neuromusculaire controle van de schouderkom
💡 Bewijs: Excentrische oefeningen zijn effectiever dan passieve therapie bij peesherstel (Littlewood et al., 2020).
Fase 3: Functionele belasting (12–20 weken)
Doel: Herstel van volledige functie, krachtuithouding en werk-/sport-specifieke vaardigheden.
Wetenschappelijke achtergrond
Volgens Bishop et al. (Sports Health, 2022) moeten oefeningen in deze fase gericht zijn op gecontroleerde belastingstoename binnen de pijngrens.
Een goed getrainde rotator cuff heeft een hogere peesstijfheid, wat essentieel is voor dynamische stabiliteit.
Aanbevolen interventies
Closed chain oefeningen (bijv. wall slides, weight shifts)
Bevorderen co-contractie tussen rotator cuff en scapulaire spieren
Dynamic Y-raise
Activeert supraspinatus en infraspinatus in functionele keten
Overhead reach met progressieve belasting
Belangrijk voor dagelijkse activiteiten (bijv. bovenhands reiken)
Sport-specifieke drills
Voor atleten (tennis, volleybal, zwemmen) gericht op snelheid en precisie
Resultaat: Gemiddeld 80–90% functioneel herstel binnen 4–6 maanden bij consistent oefenprogramma (JOSPT, 2021).
Fase 4: Preventie & onderhoud (vanaf 5–6 maanden)
Doel: Recidief voorkomen door onderhoudstraining en ergonomische optimalisatie.
Wetenschappelijke achtergrond
Chronische overbelasting of onvoldoende scapulaire stabiliteit verhoogt de kans op terugval (Littlewood, 2020).
Onderhoudstraining van de rotator cuff en scapula voorkomt degeneratieve veranderingen en overbelasting (Occupational Health Journal, 2022).
Aanbevolen interventies
Wekelijkse krachtoefeningen (licht excentrisch, 2× per week)
Ergonomische werkplek aanpassing
Regelmatige mobiliteitsoefeningen
Jaarlijkse fysiocheck bij recidiverende klachten
Hulpmiddelen bij rotator cuff herstel
| Hulpmiddel | Functie | Wetenschappelijk bewijs |
|---|---|---|
| Weerstandsband (TheraBand) | Progressieve spierversterking | Sterk bewijs (JOSPT, 2021) |
| Kinesiotape | Pijnvermindering en houding | Matig bewijs (BJSM, 2020) |
| Schouderbrace | Tijdelijke ondersteuning bij overbelasting | Beperkt bewijs |
| Warmte- en koudetherapie | Ontstekingsremming en comfort | Matig bewijs |
| Ergonomische muis of armsteun | Preventie van overbelasting | Sterk bewijs (Occup. Health, 2022) |
Wanneer is operatie nodig?
Een operatie wordt pas overwogen bij:
Een volledige peesscheur (ruptuur) met blijvend krachtsverlies
Geen verbetering na 6 maanden conservatieve therapie
Jongere patiënten met acute traumatische scheur
Volgens BMJ Orthopaedics (2021) is chirurgisch herstel (arthroscopische peeshechting) in 80% van de gevallen succesvol, maar revalidatie blijft essentieel voor het eindresultaat.
Samenvattend
Een rotator cuff letsel vereist een gecontroleerde progressie van belasting en functionele integratie.
Wetenschappelijk bewijs toont overtuigend aan dat actieve oefentherapie superieur is aan passieve behandelingen, en dat patiënteducatie + scapulaire stabilisatie de sleutel zijn tot duurzaam herstel.
⚠️ Disclaimer: De informatie in dit artikel is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt geen medisch advies. Raadpleeg bij aanhoudende of ernstige klachten altijd een arts of fysiotherapeut.