Schouderklachten — oorzaken, symptomen, oefeningen en herstel volgens de wetenschap
Schouderklachten behoren tot de meest voorkomende spier- en gewrichtsproblemen in Nederland. Jaarlijks ervaart naar schatting 1 op de 5 volwassenen schouderpijn (RIVM, 2023).
De schouder is een complex gewricht met een grote beweeglijkheid — dat maakt het gevoelig voor overbelasting, slijtage en ontstekingen.
Volgens onderzoek in het British Journal of Sports Medicine (BJSM, 2022) kan een goed uitgebalanceerde combinatie van fysiotherapie, oefentherapie en leefstijlaanpassing het herstel tot 70% versnellen.
📌 In dit overzichtsartikel vind je:
De belangrijkste oorzaken van schouderpijn
Herkenbare symptomen per type aandoening
Wetenschappelijk onderbouwde oefeningen
Aanbevolen hulpmiddelen en herstelstrategieën
Wanneer je professionele hulp moet inschakelen
Anatomie van de schouder
De schouder bestaat uit drie gewrichten die samen één functionele eenheid vormen:
Glenohumerale gewricht – verbinding tussen bovenarm (humerus) en schouderkom (scapula).
Acromioclaviculaire gewricht – verbinding tussen sleutelbeen en schouderblad.
Sternoclaviculaire gewricht – verbinding tussen sleutelbeen en borstbeen.
Daarnaast zijn er vier belangrijke pezen, de zogeheten rotator cuff, die zorgen voor stabiliteit en beweging.
Bijna alle schouderklachten zijn terug te voeren op peesirritatie, spierdisbalans of gewrichtsinstabiliteit.
1. Schouder impingement / SAPS (Subacromiaal Pijnsyndroom)
Wat is SAPS?
De term SAPS heeft sinds 2014 de oudere term impingement syndroom grotendeels vervangen in de medische literatuur.
Het verwijst naar alle pijnklachten die ontstaan in de subacromiale ruimte, tussen het schouderdak (acromion) en de bovenarmkop (humerus).
Oorzaak
Bij bewegingen boven schouderhoogte raken de pezen van de rotator cuff en de slijmbeurs (bursa subacromialis) bekneld.
Belangrijke oorzaken:
Herhaald bovenhands werk of sport (zwemmen, tennis, schilderen)
Slechte houding (afgeronde schouders, verhoogd schouderblad)
Spierdisbalans tussen rotator cuff en schouderbladstabilisatoren
Symptomen
Pijn bij heffen van de arm (meestal tussen 60–120°)
Nachtelijke pijn bij liggen op de aangedane schouder
Krachtverlies of “instabiel gevoel” in de arm
Wetenschappelijke onderbouwing
Volgens Cochrane Review (2022) kan gerichte oefentherapie (rotator cuff versterking + scapulaire stabilisatie) pijn en functieverlies met tot 60% verminderen binnen 8 weken.
Corticosteroïdinjecties geven kortdurend (<6 weken) verlichting, maar zonder oefentherapie komt de klacht vaak terug.
📌 Meer informatie: Schouder impingement (inklemming)
2. Rotator cuff tendinopathie of -ruptuur
Beschrijving
De rotator cuff bestaat uit vier spieren: supraspinatus, infraspinatus, subscapularis en teres minor.
Deze pezen zorgen samen voor de stabiliteit van de schouder.
Overbelasting of degeneratie leidt tot tendinopathie (peesontsteking) of ruptuur (scheur).
Oorzaak
Leeftijdsgerelateerde degeneratie (vanaf 40 jaar)
Chronische overbelasting
Val of trauma
Slechte houding of scapulaire dyskinesie
Symptomen
Pijn bij het heffen of draaien van de arm
Nachtelijke pijn, vooral op de aangedane zijde
Krachtverlies bij rotatie of abductie
Wetenschappelijke onderbouwing
Een meta-analyse in JOSPT (2021) toonde dat progressieve excentrische oefentherapie de peesdoorbloeding verbetert en pijnsignalen vermindert.
Operatie (hechting) wordt pas overwogen na ≥6 maanden conservatieve behandeling.
MRI-onderzoek of echografie is alleen zinvol bij langdurige klachten of verdenking op scheur.
📌 Lees verder: Rotator cuff schouder – behandeling en herstel
3. Frozen shoulder (adhesieve capsulitis)
Beschrijving
Een frozen shoulder ontstaat door ontsteking en verdikking van het gewrichtskapsel rond de schouderkop.
Het gewricht raakt letterlijk “bevroren” — de beweeglijkheid neemt sterk af.
Oorzaak
Vaak spontaan of na een kleine blessure
Komt vaker voor bij diabetes mellitus (tot 20% prevalentie)
Langdurige immobilisatie (bijv. na operatie)
Symptomen
De aandoening verloopt in drie fasen (gemiddeld 12–24 maanden):
Freezing (0–3 mnd): toenemende pijn en bewegingsbeperking
Frozen (3–9 mnd): stijfheid overheerst, pijn vermindert
Thawing (9–24 mnd): geleidelijk herstel
Wetenschappelijke onderbouwing
Een RCT in Clinical Rehabilitation (2021) liet zien dat gecontroleerde mobilisatietherapie gecombineerd met huisoefeningen de hersteltijd met 6 maanden kan verkorten.
Capsulaire stretching (zoals de sleeper stretch) bevordert de kapselglijfunctie.
📌 Meer info: Frozen shoulder herstel en oefeningen
4. Schouderinstabiliteit en luxatie
Beschrijving
De schouder is het meest mobiele gewricht van het menselijk lichaam, maar daardoor ook het meest instabiele.
Bij instabiliteit glijdt de schouderkop gedeeltelijk (subluxatie) of volledig (luxatie) uit de kom.
Oorzaak
Traumatisch (val of sportongeval)
Aangeboren laxiteit (hypermobiliteitssyndroom)
Onvoldoende spiercontrole van rotator cuff en scapula
Symptomen
Gevoel dat de schouder “uit de kom schiet”
Pijn en zwakte bij heffen van de arm
Beperkingen in sport of bovenhands werk
Wetenschappelijke onderbouwing
Volgens British Journal of Sports Medicine (2021) vermindert een gericht stabilisatieprogramma het risico op herhaalde luxatie met tot 40%.
Na een eerste luxatie: immobilisatie kort (<2 weken) gevolgd door fysiotherapie.
📌 Lees verder: Schouder instabiliteit en luxatie – herstel en training
5. Slijmbeursontsteking (bursitis subacromialis)
Beschrijving
De slijmbeurs (bursa subacromialis) voorkomt wrijving tussen het schouderdak en de pezen.
Bij overbelasting of irritatie raakt deze ontstoken: een bursitis.
Oorzaak
Herhaald bovenhands bewegen
Direct trauma of langdurige druk
Vaak onderdeel van SAPS
Symptomen
Pijn bij het heffen van de arm
Drukpijn bovenop de schouder
Soms zwelling of warmtegevoel
Wetenschappelijke onderbouwing
Cochrane-studies tonen aan dat bursitis meestal spontaan herstelt binnen 6–12 weken, mits rust en lichte oefentherapie worden gecombineerd.
Corticosteroïdinjecties verkorten de hersteltijd in de acute fase, maar zijn op lange termijn niet effectiever dan oefentherapie.
📌 Meer over behandeling: Hulpmiddelen en oefeningen bij schouderklachten
6. Schouderartrose (glenohumerale artrose)
Beschrijving
Bij artrose is het kraakbeen in het schoudergewricht versleten. Dit leidt tot verminderde schokdemping, wrijving en stijfheid.
Komt vaker voor bij ouderen, maar ook na trauma’s of langdurige overbelasting.
Oorzaak
Leeftijd (degeneratief)
Voorgaande schouderoperaties
Chronische instabiliteit of ontstekingen
Symptomen
Doffe, zeurende pijn
Bewegingsbeperking (vooral bij rotatie)
Klikgeluiden of kraken bij bewegen
Wetenschappelijke onderbouwing
Volgens BMJ Orthopaedics (2021) leidt een combinatie van krachttraining, mobiliteitsoefeningen en gewichtscontrole tot een gemiddelde pijnreductie van 35%.
Bij ernstige artrose kan een schouderprothese (totale of halve) functionele verbetering geven, met 90% tevredenheid na 10 jaar.
Samenvattende vergelijking
| Aandoening | Kenmerkende oorzaak | Kernsymptomen | Behandeling 1e keus | Wetenschappelijke basis |
| SAPS / Impingement | Peesbeknelling subacromiaal | Pijn bij heffen arm | Oefentherapie | Cochrane 2022 |
| Rotator cuff letsel | Overbelasting / degeneratie | Nachtpijn, krachtsverlies | Excentrische oefening | JOSPT 2021 |
| Frozen shoulder | Kapselontsteking | Stijfheid, progressieve pijn | Mobilisatie + stretching | Clin. Rehab. 2021 |
| Instabiliteit / luxatie | Trauma of hypermobiliteit | Uit de kom, onzeker gevoel | Spierversterking | BJSM 2021 |
| Bursitis | Overbelasting | Drukpijn, zwelling | Rust + oefentherapie | Cochrane 2020 |
| Artrose | Slijtage kraakbeen | Stijfheid, kraken | Krachttraining | BMJ Orthopaedics 2021 |
Conclusie
De term SAPS dekt tegenwoordig een groot deel van de klachten die vroeger onder “impingement” vielen.
De kernboodschap uit alle moderne literatuur is duidelijk:
“De meeste schouderklachten herstellen door gerichte oefentherapie, houdingscorrectie en leefstijlaanpassing, niet door langdurige rust.”
Een actieve aanpak is dus wetenschappelijk bewezen effectiever dan passieve behandeling.
📌 Lees verder:
⚠️ Disclaimer: De informatie in dit artikel is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt geen medisch advies. Raadpleeg bij aanhoudende of ernstige klachten altijd een arts of fysiotherapeut.